WK voetbal in Qatar: de hectische aanloop naar een tornooi vol controverse (OPINIE)

Wanneer de Deense ploeg aantreedt op dat WK in Qatar speelt, zal op hun shirts de naam en het logo van hun sponsor - het sportkledingmerk Hummel - bedekt zijn. Een van de stroken is helemaal zwart, volgens Hummel de “kleur van rouw”.

Het bedrijf verwijst rechtstreeks naar de sterfgevallen van arbeidsmigranten in Qatar, én de veelbesproken mensenrechtensituatie van het land, als verklaring voor het ongebruikelijke ontwerp. “We willen niet zichtbaar zijn tijdens een toernooi dat duizenden mensen het leven heeft gekost. We steunen het Deense nationale team helemaal, maar dat is niet hetzelfde als Qatar steunen als gastland.”, zegt Hummel in een bericht op sociale media.

Kritiek

Het is lang niet de eerste kritiek op Qatar als gastland. Naarmate het toernooi dichterbij komt, zullen er meer critici volgen. Voormalig Manchester United-ster Eric Cantona heeft gezegd dat hij niet naar het tornooi zal kijken. Sommige Franse steden hebben vertoningen van wedstrijden in hun openbare ruimtes verboden.

Maar de reactie van Qatar op de mening van Hummel lijkt een verandering in tactiek aan te tonen. In het verleden reageerden de Qatarezen vaak traag op dergelijke kritiek. Maar binnen enkele uren nadat Hummel zijn bezorgdheden had geuit, had de organisatie die verantwoordelijk was voor het organiseren van het evenement een krachtige verklaring afgelegd.

Daarin beweerde het zogeheten Supreme Committee for Delivery and Legacy dat Qatar aanzienlijke hervormingen van de arbeidsmarkt had doorgevoerd. De organisatie voegde eraan toe dat alle landen, inclusief Denemarken, zich zouden moeten concentreren op het bevorderen van mensenrechten.

Zo'n scherpe reactie is opmerkelijk en duidt op een ontwikkeling in de aard, toon en snelheid van de communicatie uit Qatar. Functionarissen hebben zich duidelijk voorbereid op een intense periode van controle en activisme op een van de meest controversiële Wereldbekers in de geschiedenis van het voetbal.

Voorbereidingen

Ze hebben zich ook voorbereid op de mogelijkheid dat het evenement wordt verstoord. Daarbij werden kosten noch moeite gespaard, van Marokkaanse politieagenten en Amerikaanse bewakingsapparatuur tot Turkse drones en Italiaanse fregatten. Het valt nog te bezien hoe deze middelen zullen worden ingezet en of ze verband houden met de recente aankondiging tot 19 uur per dag dat alcohol zal worden verkocht.

Ook op logistiek gebied heeft Qatar zich voorbereid. Het heeft verschillende spraakmakende massa-evenementen georganiseerd om het niveau van paraatheid te peilen, zoals het WK voetbal voor clubs in 2019 en de Arab Cup in 2021. Beide toernooien werden zonder grote incidenten georganiseerd. Maar een recent testevenement in het Lusail Iconic Stadium (waar de finale op 18 december plaatsvindt) was minder bemoedigend, met watertekorten, defecte airconditioning en onvermijdelijke urenlange wandelingen naar het stadion in een hitte van 35 graden.

Dergelijke obstakels zijn niet onoverkomelijk vóór de openingswedstrijd van november tussen Qatar en Ecuador. Maar er is weinig marge voor fouten bij het organiseren van sportevenementen van deze aard. In maart werd de F1 Grand Prix in Saoedi-Arabië bijna geannuleerd na een drone-aanval door Houthi-rebellen. In mei veroorzaakten problemen met het crowdmanagement ernstige hinder tijdens de finale van de UEFA Champions League in Frankrijk.

Uit zijn voegen barsten

Alleen al het bezoekersaantal kan een grote uitdaging vormen. Volgens sommige schattingen zullen meer dan 1,2 miljoen mensen naar Qatar reizen in de periode november tot december. Voor een land met 3 miljoen inwoners is dat een enorme toestroom. De veerkracht van cruciale infrastructuur, zoals wegen, openbaar vervoer, watervoorziening en riolering, zal danig op de proef gesteld worden. Sommige gastarbeiders hebben al te horen gekregen dat ze Qatar moeten verlaten en pas terugkeren als het toernooi voorbij is. Overheidswerkers hebben te horen gekregen dat ze tijdens het WK thuis moeten werken. Scholen, hogescholen en universiteiten zullen gesloten zijn.

De overheid is bang voor files en zal het verkeer op vrijdag (vaak de drukste dag van de week) verbieden om Doha binnen te rijden. Het land test momenteel 700 elektrische bussen met het WK-embleem erop, om te anticiperen op mogelijke vervoersproblemen. In september heb ik zelf kunnen vaststellen dat belangrijke delen van de straten van Doha ontoegankelijk zijn, omdat het land te laat probeert zijn water- en rioleringssysteem te verbeteren.

Tijdens die reis werd ik getroffen door de omvang van de infrastructurele ontwikkeling die heeft plaatsgevonden, sinds ik voor het laatst in Qatar was, vóór de pandemie. De stad leek een stuk rustiger dan voorheen. Volgens een taxichauffeur kwam dat doordat de lokale bevolking de opdracht had gekregen om ofwel het land te verlaten of weg te blijven uit de hoofdstad terwijl de laatste voorbereidingen plaatsvonden.

Op sommige plaatsen waren wegen nog niet af, net als verschillende zones waar voetbalfans naar verwachting zullen samenkomen. Onder sommige migrerende werknemers die ik sprak, bleven problemen met lange werktijden en lage lonen. Maar zowel zij als anderen spraken, bijna zonder uitzondering, over hun opwinding over het toernooi.

Dat velen van hen geen wedstrijdtickets kunnen betalen, zal de Qatarese autoriteiten worst wezen. De twaalf jaar durende voorbereiding op het WK ging over nation building, soft power en het verbeteren van de internationale perceptie.

Intussen worden de laatste voorbereidingen getroffen. Het duurt niet lang meer vooraleer de Qatarese overheid weet of haar gigantische gok zijn vruchten heeft afgeworpen.

Voor de volledigheid: Simon Chadwick werd onlangs uitgenodigd om te spreken over het WK tijdens een evenement georganiseerd door het Gulf Studies Institute van de Qatar University. Reis- en verblijfkosten werden door de universiteit gedragen. Verder zijn er geen betalingen ontvangen.

-

Deze opinie is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation