Argentijnse sojalobby veegt verbod op glyfosaat weg

De gemeenteraad van Rosario, in het hart van de sojateelt in Argentinië, vaardigde vorige maand unaniem een verbod op glyfosaat uit en baseerde zich daarvoor op een studie van het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Dat bestempelde de onkruidverdelger twee jaar geleden als “waarschijnlijk kankerverwekkend”.

Glyfosaat in de EU

De Argentijnse landbouwproducenten waren in november vooral bezorgd over de vraag of de Europese Unie de licentie voor het gebruik van glyfosaat al dan niet zou verlengen. Een negatieve beslissing zou een zware economische impact gehad hebben op Argentinië, maar de EU besloot op 27 november de licentie voor vijf jaar te verlengen.

De beslissing van Rosario hadden ze niet zien aankomen. Drie dagen na de beslissing van Brussel trokken de landbouwproducenten naar de gemeenteraad van Rosario. Ze probeerden de raadsleden ervan te overtuigen dat er geen wetenschappelijke grond was om zo’n verbod te rechtvaardigen.

Sojalobby

Enkele uren later erkenden de raadsleden dat ze niet voldoende over de kwestie hadden gedebatteerd. Meteen werd een nieuwe regel opgesteld: glyfosaat mag wel gebruikt worden, mits men enkele voorzorgsmaatregelen in acht neemt.

“We betreuren dat de gemeenteraadsleden een stap achteruit hebben gezet na hun lovenswaardige beslissing om de gezondheid en de leefomgeving van de inwoners van Rosario te beschermen”, zegt een groep van meer dan tien milieuorganisaties in een mededeling. “Ze zijn gezwicht voor de druk van de sojalobby. Het toont wie echt de baas is.”

Transgene soja

In 2016 was de Argentijnse landbouwexport goed voor 24 miljard dollar, bijna de helft van de totale exportwaarde. Het land verkoopt vooral sojameel, maïsolie en sojaolie aan het buitenland.

Argentinië keurde in 1996 de commerciële teelt van transgene soja goed, die resistent is tegen glyfosaat. Sindsdien is de controversiële onkruidverdelger goed voor meer dan de helft van de gebruikte landbouwchemicaliën in het land.

“De Argentijnse landbouw heeft de laatste decennia zware veranderingen ondergaan”, zegt Emilio Satorre, hoogleraar en onderzoeker aan de landbouwfaculteit van de Universiteit van Buenos Aires (UBA). “Hij heeft zijn industriële model geconsolideerd, met een sterke dominantie van de sojateelt, die tarwe- en maïsteelt heeft vervangen.”

Fenomenale uitbreiding

“De gebruikte oppervlakte ging van 15 naar 36 miljoen hectare, 60 tot 65 procent daarvan is ingenomen door transgene soja en het gebruik van fytosanitaire producten is verdrievoudigd.” Monsanto, de Amerikaanse multinational die glyfosaat exclusief produceert, heeft een groot filiaal heeft in Argentinië.

Directe inzaai (zaaien zonder grondbewerking), glyfosaat en transgene soja vormen samen het fundament waarop de fenomenale uitbreiding van de landbouw in dit land van 44 miljoen inwoners mogelijk werd. De landbouw is er nu goed voor 13 procent van het bbp.

Moeders van Ituzaingó

Die groei ging ten koste van miljoenen hectaren grasland in La Pampa, een van de meest vruchtbare gebieden ter wereld, in het centrum van het land, en van inheemse bossen in El Chaco, de subtropische vlakte in het noorden. Bovendien groeide de landbouw zo hard dat hij de rand van veel stedelijke gebieden heeft bereikt.

Dat is onder meer het geval in Córdoba, de op een na grootste stad van het land. Een groep vrouwen zette daar in 2002 de arbeiderswijk Ituzaingó op de nationale kaart. In hun wijk waren heel wat gevallen van kanker en misvormingen vastgesteld. Ze wezen glyfosaat, dat op de sojavelden vlak bij hun huizen werd gebruikt, met de vinger.

Leukemie

De rechter gaf de Moeders van Ituzaingó gelijk en verbood het gebruik van glyfosaat op minder dan 500 meter van de woningen. Een landbouwproducent werd strafrechtelijk veroordeeld.

“Voor mij begon het toen bij mijn dochter van drie leukemie werd vastgesteld”, zegt Norma Herrera. “God zij dank leeft ze nog. Sinds 2008 spuiten ze hier niet meer. Maar jarenlang hebben ze ons vergiftigd, en nog altijd worden mensen ervan ziek.”

Een van de gevolgen van de strijd van de Moeders van Ituzaingó was de aanvankelijke beslissing van de gemeenteraad van Rosario om glyfosaat te verbieden.

“De volgende generatie Argentijnen zal zich moeten buigen over de kosten en baten van het huidige productiemodel”, zegt Lilian Correa, die de afdeling Gezondheid en Leefmilieu leidt van de geneeskundefaculiteit van de UBA. “Nu is niet becijferd wat de impact is op gezondheid en leefmilieu.”