Millenniumdoelen maken plaats voor de Vredes- en Staatsopbouw doelen

30 % van de officiële ontwikkelingshulp gaat naar fragiele staten. Landen zoals Congo, Somalië en Afghanistan, die lange periodes van conflict hebben of hebben gehad, geen stabiliteit kennen en waar de staat niet sterk genoeg is om voor veiligheid en diensten te zorgen. Geen enkele van de fragiele staten haalt echter de Millenniumdoelen. De anderhalf miljard mensen die in fragiele staten leven, zijn niet goed geholpen met ontwikkelingshulp zoals die op dit moment gegeven word.

Busan heeft een eerste stap op weg gezet naar verandering. Tijdens de vierde internationale hulpconferentie over hulpeffectiviteit werd er een ‘New Deal’ voor fragiele staten gepresenteerd. Deze moet de manier waarop de hulp in fragiele staten geregeld is, fundamenteel veranderen. Hulp aan fragiele staten moet veel meer gericht worden op vrede- en staatsopbouw, in plaats van op de Millenniumdoelen. De New Deal is bijzonder, omdat het initiatief van fragiele staten zelf komt. ‘Nothing without us, about us. Wij zijn degenen geweest die deze prioriteit hebben gesteld’, zegt Kosti Manibe Ngai, minister van Financien van Zuid-Sudan tijdens een persconferentie waar de New Deal werd gepresenteerd .

De New Deal is tot stand gekomen door een groep van 19 fragiele staten, die zichzelf G7+ noemen, met daarin Sierra Leone, Zuid-Soedan, Oost-Timor, Afghanistan, de Centraal Afrikaanse Republiek en Liberia. Zweden, Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk zijn actief betrokken aan de donorzijde.

Oost-Timor heeft een leidende rol gespeeld in het opzetten van de New Deal. MO* ging samen met IPS News naar het luxe Paradise hotel, voor een interview met de minister van Financiën van Oost-Timor, Emilia Pires.

Waarom is deze New Deal zo belangrijk?

Emilia Pires: ‘We zijn erachter gekomen dat de Milleniumdoelen voor ons niet werken. De Millenniumdoelen zijn geheel gericht op armoedebestrijding, maar wij hebben andere richtlijnen nodig. Andere landen kennen geen conflict, en hebben goede instituties. Bij ons is dat anders. Je kunt wel onderwijs willen opbouwen, maar wat als kinderen te bang zijn om naar school te gaan?

Daarom kwamen we met de vredes- en staatsopbouw doelen. Ten eerste hebben we legitieme instituties nodig. Anders marginaliseer je mensen, en zullen ze tegen je in opstand komen. Het tweede punt is veiligheid. Daarnaast moet je gelijkheid en rechtvaardigheid creëren. Een economische basis, met genoeg banen voor iedereen, is ook heel belangrijk. Als laatste moeten fragiele staten weten hoe ze hun natuurlijke rijkdommen moeten managen. Anders zullen allerlei rebellerende groepen er met de buit vandoor gaan, en creëert het eerder conflict dan inkomsten. In Oost-Timor gaan de olie-opbrengsten bijvoorbeeld naar een fonds, dat vervolgens doorgesluisd wordt naar het regeringsbudget. Deze principes moeten leidend worden voor de ontwikkelingshulp in fragiele staten.'

Hoe moeten die doelen worden geïmplementeerd?

‘We moeten transparant zijn. Donoren moeten zeggen hoeveel geld ze gaan geven en partners hoe ze het zullen gebruiken. Een ander punt is risicobeheer. Meer dan in andere landen, moet je in fragiele staten bereid zijn om risico’s te nemen. Ook moeten de systemen van ontwikkelingslanden zelf gebruikt worden en instituties worden versterkt, in plaats van dat donoren zelf allerlei parallelle instituties ontwikkelen. Als je al je geld aan de Verenigde Naties of de Wereldbank geeft, krijgen de lokale mensen niets. Donoren zeggen wel eens dat we geen capaciteit hebben, maar je kunt capaciteit kopen. Als je een duur iemand van de Wereldbank kan betalen, waarom laat je die persoon dan niet werken voor de regering?

Wat verwachten jullie van donoren in de New Deal?

'Dat ze de Vredes- en Staatsopbouw doelen gebruiken in plaats van de Millenniumdoelen. En banen creëren. Veel mensen hebben nog geen vaardigheden. Moeten we dan wachten tot ze die krijgen? Het is beter dat we hen iets geven om aan te werken. Dan maar een minder goede snelweg aangelegd, maar mensen hebben tenminste wel iets geleerd en zijn bezig gehouden.

En we vragen van donoren dat ze samen met ons onze instituties opbouwen, want tot nu toe hebben ze met andere instituten gewerkt zoals de Wereldbank en de Verenigde Naties. We verwachten dat donoren met de New Deal hun gedrag veranderen, of ze moeten wel een heel goed excuus hebben waarom ze dat niet doen.

Hoe kreeg u al die landen bijelkaar?

‘We kwamen erachter dat we dezelfde problemen deelden en vonden dat we elkaar beter moesten leren kennen. Ook om onze positie op globaal niveau te versterken en met één stem te praten. We zijn nu één blok. Donorlanden hebben dat ook middels de OESO. Als ontwikkelde landen al de behoefte voelen om bij elkaar te komen, laat staan ontwikkelingslanden.'

Zal deze New Deal echt iets kunnen veranderen?

'Busan is slechts het begin. Het hangt nu van de implementatie af. Er is nog veel te doen. We moeten bijvoorbeeld nog indicators hebben. Schommels zou bijvoorbeeld een goede indicator kunnen zijn. We zouden kunnen meten hoeveel concerten er zijn geweest. Hoeveel voetbalwedstrijden er zijn geweest. Zodat jongeren ergens anders aan blootgesteld worden in plaats van alleen geweld.'

Wat heeft Busan bereikt op het gebied van hulpeffectiviteit?

'De Verklaring van Parijs plaveide de weg naar eigenaarschap en in Busan zien we dat dat een realiteit wordt. De statistieken laten zien dat we echt iets moeten veranderen in de manier waarop we hulp geven. Donorlanden moeten zich realiseren dat ontwikkelingslanden hun eigen beslissingen kunnen maken.'

Selma Zijlstra reisde met hulp van het Fonds Pascal Decroos naar Busan om voor MO verslag te doen van de internationale hulpconferentie