Rijke landen geven niets toe op Vluchtelingentop

Tijdens eerste top over de Aanpak van Grote Bewegingen van Vluchtelingen en Migranten werd een verklaring goedgekeurd waarin gepleit wordt voor een beter gecoördineerd, alomvattend en humaan antwoord op de vluchtelingencrisis.

Als het document vertaald wordt in actie, betekent dat dat meer kinderen onderwijs krijgen, meer mensen werk kunnen zoeken en meer mensen keuzes krijgen qua mobiliteit, zei VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon.

Politiek falen

De Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN, Zeid Ra'ad Al Hussein, waarschuwde echter voor optimisme. "Als miljoenen mensen de uitnodiging van de vrijheid alleen zien door een klapperend tentzeil, terwijl ze hun kinderen en bezittingen op hun rug dragen en honderden of duizenden kilometers lopen, als ze het risico lopen te verdrinken, in detentie terechtkomen of in vrijheid te maken krijgen met racisten en xenofoben, dan is dat ontmoedigend."

Hij wees erop dat de top bijeengeroepen is omdat de politiek faalt als het gaat om de vluchtelingen- en migrantenproblematiek. Meer dan 65 miljoen mensen in de wereld zijn momenteel ontheemd.

Aan de top namen ook vluchtelingen deel. De Yezidi-mensenrechtenactivist Nadia Murad Basee Taha was een van de vijfduizend Yezidi-vrouwen die gevangen werd genomen door de Islamitische Staat. Na haar ontsnapping kwam ze in Duitsland terecht als vluchteling. "U moet beseffen dat alles wat u doet positieve of negatieve impact heeft op het leven van eenvoudige mensen", zei ze. "U beslist of opnieuw een meisje elders in de wereld in staat zal zijn een gewoon leven te leiden, of een leven van lijden en slavernij tegemoet gaat. U en uw familie zijn niet de enigen die een leven verdienen, wij verdienen dat ook."

Onderwijs

Mohammed Badran, een Syrische vluchteling en teamcoördinator bij de Stichting Syrische Vrijwilligers Nederland (Syvnl), benadrukte vooral de behoefte aan onderwijs en andere kansen voor vluchtelingen. Alleen dan kunnen ze een leven opbouwen en iets terugdoen voor de maatschappij, zei hij. "Als de wereldleiders vandaag niet in staat zijn een oplossing te vinden voor de Syrische crisis en de vluchtelingencrisis, dan is deze top niet anders dan alle andere."

Veel organisaties beschouwden de top als 'business as usual' en noemden die een "gemiste kans." Ze toonden zich in het bijzonder teleurgesteld in het slotdocument.

In de aanvankelijke concept-slotovereenkomst werd een global compact, een wereldwijde samenwerking, aangekondigd om jaarlijks minstens 10 procent van de vluchtelingen te herhuisvesten en vluchtelingenkinderen binnen dertig dagen onderwijs te geven. Naarmate de onderhandelingen vorderden, werden deze doelstellingen uitgekleed. In het definitieve slotdocument hebben landen geen enkele verplichting meer om vluchtelingen op te vangen en scholing te geven. Een mogelijk global compact, in welke vorm dan ook, werd uitgesteld naar 2018.

Wollig taalgebruik

Winnie Byanyima, directeur van Oxfam International, constateert dat er geen enkele concrete afspraak is gemaakt. "We hebben alleen wat wollig taalgebruik gehoord." Byanyima zegt dat vooral de rijke landen het hebben laten afweten, als het gaat om het delen van verantwoordelijkheid.

Volgens een analyse van Oxfam vangen de zes rijkste landen, inclusief Japan, slechts 9 procent van alle vluchtelingen op. Japan nam in 2015 slechts 27 vluchtelingen op. De grootste druk rust op de schouders van de armere landen in het Zuiden. Libanon is bijvoorbeeld gastland voor meer dan een miljoen Syrische vluchtelingen, een aantal dat vergelijkbaar is met bijna een kwart van de Libanese bevolking.

Hoewel de Amerikaanse president Barack Obama aankondigde de hervestiging van vluchtelingen te willen opvoeren tot 110.000, is dat volgens Margaret Huang, interim-directeur bij Amnesty International in de VS, slechts "een druppel op een gloeiende plaat." Volgens schattingen van de VN-Vluchtelingenorganisatie hebben dit jaar nog 1,1 miljoen vluchtelingen een huis nodig.