Vrouwen moeten weer stap terugzetten in Braziliaanse politiek

Bij de lokale verkiezingen van 2 oktober werden 637 vrouwelijke burgemeesters verkozen, bijna 20 minder dan vier jaar geleden.

Bij de verkiezingen in 2012 was het aantal vrouwelijke burgemeesters nog met 23 procent gestegen in vergelijking met 2008. Maar die vooruitgang wordt nu dus deels tenietgedaan.

Brazilië telt nu slechts 11 procent vrouwelijke burgemeesters; in 2012 was dat nog 13 procent.

In steden van meer dan 200.000 kiezers waar de winnaar geen absolute meerderheid op 2 oktober haalde, komt er nog een tweede ronde op 30 oktober. Maar vrouwen maken daar amper een kans.

Niet dezelfde promotiemiddelen

Vrouwen werden langzaam zichtbaarder in de Braziliaanse politiek sinds een wet in 1995 vrouwenquota voor parlementsverkiezingen oplegde. Elke partij moest minstens 20 procent op haar lijst hebben, later is dat opgetrokken naar 30 procent. Die positieve trend lijkt nu gebroken.

Het aantal kandidaten was voor deze verkiezingen gestegen naar 32,8 procent, “maar dat wordt niet weerspiegeld in de resultaten”, zegt Masrá de Abreu, adviseur van de feministische organisatie Cfemea.

Partijen halen hun quota wel maar de vrouwen krijgen niet dezelfde promotiemiddelen als mannelijke kandidaten, is de grootste klacht.

Geen plaats voor vrouwen

“Zonder behoorlijke politieke hervorming, die op korte termijn niet mogelijk lijkt, zal de deelname van vrouwen aan de politiek zeer laag blijven, een van de laagste ter wereld zelfs, in Latijns-Amerika doet alleen Haïti nog slechter”, zegt Abreu. “Het is een structureel probleem, dat ervoor zorgt dat politiek geen plaats voor vrouwen is.”

Op de verschillende niveaus, van lokaal tot federaal, is ongeveer 10 procent van de verkozenen een vrouw.

Landen waar vrouwen en mannen elkaar afwisselen op kandidatenlijsten, evolueerden sneller naar een zekere gelijke vertegenwoordiging. Maar het is zeer moeilijk om zo’n systeem aanvaard te krijgen in Brazilië.

Dilma Rousseff afgezet

Het land ondergaat bovendien “een conservatieve golf”, die een daling van de vrouwelijke vertegenwoordiging in de hand werkt, zegt Abreu.

Op 31 augustus zette de Senaat president Dilma Rousseff af, die aan de macht was sinds 2011. Ze werd vervangen door een man, Michel Temer, die een conservatieve coalitie leidt. De nieuwe regering telt geen enkele vrouwelijke minister.

Maar ook voordien nam het Congres al wetten aan die vrouwenrechten terugschroefden.

De lokale verkiezingen hebben die tendens benadrukt.

Arbeiderspartij nog meer verzwakt

De linkse Arbeiderspartij, die sinds 2003 aan de macht was, kwam na de corruptieschandalen en de afzetting van Rousseff nog meer verzwakt uit de lokale verkiezingen. De partij verloor 60 procent van de gemeenten waar ze de macht had. Bij de partijen met de meeste burgemeesters tuimelde ze van de derde naar de tiende plaats.

Dat is ook een verlies voor de vrouwenbeweging, omdat die van de PT “propagandatijd op televisie” kreeg, zegt Abreu.

Verdubbeling

Minder pessimistisch is Fátima Pacheco Jordão, expert verkiezingspeilingen. In São Paulo, de grootste stad van het land, met bijna 7 miljoen kiezers, werden 11 vrouwelijke raadsleden verkozen (op een totaal van 55), meer dan een verdubbeling ten opzichte van vier jaar geleden, merkt ze op.

Ook in andere grote steden, zoals Salvador en Recife, haalden de vrouwelijke verkozenen een aandeel van 20 procent.

In andere grote steden, zoals Belo Horizonte, Porto Alegre en Belém, waren er vrouwen die uit honderden kandidaten de meeste stemmen kregen. “Een ander interessant gegeven is dat sommige verkozenen daar feministen zijn”, bevestigt Abreu. “Ze komen uit de sociale beweging, zoals twee jonge zwarte vrouwen.”

Het valt op dat in de armste regio’s in verhouding meer vrouwen verkozen zijn. In de noordelijke deelstaten Alagoas en Rio Grande do Norte haalden ze meer dan 20 procent van de burgemeestersposten binnen.

In het zuiden, waar zich de rijkste deelstaten bevinden, zijn de vrouwen het minst sterk vertegenwoordigd. Blumenau en Tubarão, belangrijke gemeenten in de zuidelijke deelstaat Santa Catarina, kozen zelfs geen enkele vrouw.