"Zuinige" biodiesel zorgt voor enorme uitstoot bij productie

Het enige groene aan biodiesel zijn de dollars die producenten ermee gaan verdienen. Dat is de conclusie van een onderzoek van het Centrum voor Internationaal Bosonderzoek in Bogor, Indonesië, dat vorige maand werd gepubliceerd in het tijdschrift Ecology and Society. De onderzoekers vergeleken twaalf locaties in zes verschillende landen waar palmolie, jatropha of soja wordt geteeld voor biodiesel.

Biodiesel uit palmolie van de plantages in de Indonesische veenbossen heeft een "CO2-schuld van tweehonderd jaar", zegt Louis Verchot, een van de onderzoekers. Dat wil zeggen dat de plantage twee eeuwen lang biodiesel moet leveren om de "CO2-schuld" teniet te doen, de CO2 die vrijkomt bij de landconversie.

Biodiesel is big business geworden. In acht jaar tijd is de productie vertienvoudigd. In 2010 werd er 11 miljard liter geproduceerd. Westerse regeringen stimuleren het gebruik ervan. De CO2-uitstoot is 40 tot 75 procent lager, volgens schattingen. Maar de veenbossen moeten eerst worden gekapt en verbrand, waardoor enorme hoeveelheden CO2 vrijkomen, zo'n 200 tot 300 ton per hectare, aldus Verchot. Vervolgens moet de grond worden drooggelegd. Wanneer het veen in contact komt met zuurstof, gaat het rotten en komt er jaarlijks nog zo'n 10 ton CO2 per hectare vrij.

Napoleon

Met andere woorden: als Napoleon palmolieplantages in Indonesië had aangelegd, zouden ze vanaf nu pas bijdragen aan de vermindering van CO2-uitstoot. "Maar ik ken geen enkele plaats ter wereld waar ze zo lang één gewas verbouwen", zegt Verchot.

De grootte van de CO2-schuld is altijd flink onderschat, zegt ook Ross Morrison van de Universiteit van Leicester, die al eerder met een analyse kwam voor de Internationale Raad voor Schoon Transport. Tropische veenbossen in Zuidoost-Azië houden meer CO2 vast dan tropisch regenwoud, maar worden in snel tempo geconverteerd naar winstgevende palmolieplantages. Dat heeft gevolgen voor het klimaat – nog afgezien van de gevolgen voor bedreigde diersoorten en voor de lokale bevolking die voor de plantages moet wijken. "Alleen al in Indonesië neemt het oppervlak van plantages op veengebied tot 2020 naar schatting toe tot een oppervlak van het Verenigd Koninkrijk", zegt Sue Page, mede-onderzoeker in Leicester.

Andere gewassen

Palmolie krijgt al langer kritiek, maar Verchot heeft ook gekeken naar biodiesel uit jatropha, geteeld in Afrika. Daarvan was de CO2-schuld gemiddeld honderd jaar, maar kon oplopen tot driehonderd jaar. De opbrengst is namelijk veel lager, zodat er veel meer land moet worden geconverteerd. Biodiesel uit Braziliaanse soja heeft een CO2-schuld van dertig jaar, een stuk lager, omdat de cerrado, de droge graslanden, weinig biomassa heeft. Maar het is niet bekend of soja jaar na jaar te telen is.

Ook in Europa is biodiesel niet zuiniger dan gewone brandstof, laat het onderzoek zien. Biodiesel uit soja en koolzaad zijn zelfs slechter. Bio-ethanol en biodiesel uit afval, zoals frituurvet, kunnen nog wel besparingen opleveren. "We zeggen dus niet dat biobrandstoffen allemaal verkeerd zijn", concludeert Verchot. "Wat we hebben ontdekt is dat de voorwaarden veel beperkter zijn dan mensen zich realiseren."