In de cel voor het helpen van migranten

Zoals veel van haar buren, had Concepción Moreno de gewoonte om Centraal-Amerikaanse immigranten op doorreis eten en soms onderdak te geven. Twee jaar geleden werd ze gearresteerd en vastgezet.
Moreno (48) is een alleenstaande moeder van twee kinderen. Ze woonde in een krakkemikkig huisje bij de spoorweg in Epigmenio González, een stad met 15.000 inwoners, tweehonderd kilometer ten noordwesten van Mexico-Stad. Ze verdiende haar brood met wassen en strijken van kleding van anderen in Moreno woonde Haar vrienden zamelden zo'n 450 euro in voor een advocaat, maar die ging er met het geld vandoor.
De hoogste autoriteit in Epigmenio González is Ramón Quintanar, die daarnaast als buschauffeur werkt om rond te kunnen komen. Quintenar en de zoon van Moreno zijn er beiden van overtuigd dat Moreno ten onrechte vast zit.
Immigranten klimmen vaak aan boord van goederentreinen die vanuit het zuiden van Mexico naar de noordelijke grens rijden. De treinen komen dagelijks door Epigmenio González, dat ook wel bekend staat als El Ahorcado (de Opgehangen Man).

Uitbuiting

Tijdens hun reis door Mexico krijgen deze buitenlanders te maken met allerlei vormen van uitbuiting, maar af en toe krijgen ze ook hulp van kerken, niet-gouvernementele organisaties en individuen, zoals de inwoners van El Ahorcado. Dat zijn doorgaans kleine boeren, fabrieksarbeiders of inwoners met andere slechtbetaalde banen.
"We vonden het vanzelfsprekend om de migranten te helpen", zegt Quintenar. "Moreno was niet de enige die dat deed. Maar nu durven de mensen niet meer. Ze deed niet aan mensensmokkel. Ze gaf migranten alleen te eten en een enkele keer, als ze erg vermoeid waren, bleven ze slapen."
In maart 2005 werd Moreno gearresteerd, op beschuldiging van mensensmokkel. Volgens de Mexicaanse wet is dat: mensen helpen om op illegale wijze een ander land binnen te komen. Een misdaad waar maximaal zes jaar cel op staat.
"Mijn moeder zit nu al twee jaar vast. Ze heeft geen fatsoenlijke advocaat. We hebben geprobeerd haar vrij te krijgen, maar dat is niet gelukt. We hebben niet genoeg geld voor goede juridische bijstand en de autoriteiten willen niet naar ons luisteren", zegt Jorge Pérez (27). Officieel moet de overheid een advocaat pro deo toewijzen als de beschuldigde geen geld heeft, maar in Moreno's geval is dat niet gebeurd, zegt de familie.

Geen juridische bijstand

De helft van de 210.000 gedetineerden in Mexico is niet veroordeeld. Van degenen die wel veroordeeld zijn, heeft 80 procent de rechter die het vonnis uitsprak, niet gezien. Zeventig procent had geen juridische bijstand tijdens het proces, blijkt uit cijfers van het Centrum voor Onderzoek en Onderwijs in Economie (CIDE).
Begin 2007 werd Moreno's zaak opgepikt door de Nationale Mensenrechtencommissie (CNDH). De CNDH wil nog niets zeggen over eventuele vorderingen in de zaak.
Moreno's zoon houdt vol dat zijn moeder niets illegaals deed. "Ze deed alleen wat iedereen in El Ahorcado deed, migranten helpen. Als ze een mensensmokkelaar was, dan zou ze niet in dit huis leven. Dit is zo onrechtvaardig."
Quintanar beschrijft Moreno's huis als een éénkamerwoning met muren van karton, stukken plastic en hout. "Ze is een goed mens. Het enige wat ze deed was mensen helpen zonder er iets voor terug te vragen", zegt hij.