Sprinkhanen rukken op naar zuiden van Afrika

“Het is de eerste keer in mijn leven dat ik hier zoiets vreselijks meemaak. Deze sprinkhanen kennen geen genade”, zegt Fabian Sisamu, een boer uit Namibië, aan een FAO-delegatie tijdens een campagne om de insecten te bestrijden met pesticiden.

Het gaat hier om twee verschillende soorten, meldt de FAO in een nieuw rapport: de rode (Nomadacris septemfasciata) en de bruine treksprinkhaan (Locustana pardalina). Ze zijn minder vraatzuchtig en destructief dan de woestijnsprinkhaan (Schistocerca gregaria), die jarenlang, en ook dit jaar, de velden en gewassen van Oost- en West-Afrika en Jemen heeft geteisterd. 

Onderschat

“Eerst dachten we dat ze niet zo’n grote bedreiging zouden vormen voor ons, het waren er niet veel, maar we lijken ze te onderschatten”, zegt Sisamu, die in het noordoostelijke Kasaya-gebied langs de Zambezi-rivier actief is.

In dit gebied komen de grenzen van Botswana, Namibië, Zambia en Zimbabwe samen. Deze vier landen zijn nu het meest getroffen door de sprinkhanenplaag. Die begon in het eerste kwartaal van 2020, tegelijk met de komst van de covid-19-pandemie.

De FAO schat dat de sprinkhanen de voedselvoorziening van zo’n zeven miljoen mensen bedreigt. De vier landen zijn amper hersteld van de ernstige droogte https://www.ipsnews.be/artikel/helft-van-bevolking-zimbabwe-heeft-nu-honger in 2019.

Tientallen kilometers per dag

Sprinkhanen vormen een van de meest destructieve plagen ter wereld. Een zwerm van een vierkante kilometer bevat miljoenen insecten, die tientallen kilometers per dag afleggen en gewassen verslinden die 35.000 mensen kunnen voeden.

De uitbraken van de rode sprinkhanen in zuidelijk Afrika zijn kleiner dan die van de woestijnsprinkhanen in Oost- en West-Afrika, maar “ze eten nog steeds alles op hun pad wat groen is en laten nauwelijks iets achter. We zijn erg bang voor de toekomst”, zegt Ian Mubita, die samen met Sisamu de boerderij runt.

Kale stengels

Volgens George Matengu, hoofd van Kabbe Norte, een gemeenschap in de buurt, zijn de eerste sprinkhanen in november 2019 verschenen. In juli 2020 ontstonden grote uitbraken, toen het vloedwater van de rivieren zich terugtrok. “Het veld waar ik maïs had geplant werd vernietigd, er bleven alleen kale stengels over.”

De inwoners van dit gebied gaan nu naar markten in naburige steden om het voedsel te kopen dat ze voordien zelf produceerden, bijvoorbeeld maïsmeel. “Daar verbruiken ze een groot deel van hun gezinsinkomen, dat al minimaal is”, zegt Matengu.

De vier zwaarst getroffen landen spreken van een regionale noodsituatie en bestrijden de sprinkhanen met pesticiden. Maar die inspanningen zijn te beperkt, waardoor de sprinkhanen de honger in deze landen dreigen te vergroten, zegt het FAO-rapport.

Ecologisch zeer gevoelig 

De FAO lanceerde daarom een ondersteuningsplan, voor een bedrag van een half miljoen dollar, maar “sommige van de zwaarst getroffen gebieden zijn zeer moeilijk toegankelijk en andere zijn ecologisch zeer gevoelig”, zegt de regionale FAO-coördinator, Patrice Talla.

Een belangrijke broedplaats voor de sprinkhanen is bijvoorbeeld de Okavango-delta in Botswana, een gebied waar heel veel dieren in het wild leven. Daarom moet naar milieuvriendelijke pesticiden gezocht worden, zegt Talla.

Sprinkhanen vormen al duizenden jaren een plaag voor de landbouw. In deze tijden teisterden ze al ongeveer zestig landen, voornamelijk in Afrika en Zuid-Azië; vaak gaat het om landen die tot de armste ter wereld behoren.