Cambodjaanse democratie steeds meer onder vuur

Kem Sokha, de leider van de Cambodia National Rescue Party (CNRP), werd vorige week officieel beschuldigd van landverraad. Hij zou samenzweren met een buitenlandse macht om de regering omver te werpen.

Die beschuldigingen zullen waarschijnlijk resulteren in het uiteenvallen van de CNRP als belangrijkste oppositiepartij. De Cambodian People’s Party (CPP), die momenteel aan de macht is, blijft daarmee over als enige echte kanshebber voor de verkiezingen volgend jaar.

Afbrokkelende democratie

De vervolging van Kem Sokha is de laatste verwikkeling in een afbrokkeling van het democratische proces in Cambodja. Bij de recente gemeenteraadsverkiezingen was al sprake van intimidatie, muilkorven van de media en dreiging met geweld en conflict mocht de oppositie het halen.

Daar houdt het niet op: in de voorbije drie weken werden de licenties ingetrokken van zeventien radiostations die zendtijd hadden gegeven aan de oppositie en programma’s hadden uitgezonden van de Voice of America en Radio Free Asia, twee Amerikaanse mediaspelers die de kritiek op de regering niet sparen.

De Cambodia Daily, een Engelstalige krant die bekend staat om haar kritische journalistiek, werd vorige week gesloten, na vierentwintig jaar. De krant had een belastingaanslag van 6,3 miljoen dollar gekregen, zonder mogelijkheid die aan te vechten.

En vorige maand zag het bureau van het National Democratic Institute in Cambodia zich gedwongen te sluiten. Buitenlandse medewerkers moesten het land verlaten. De sluiting is het gevolg van een nieuwe wet rond verenigingen en niet-gouvernementele organisaties die eerder dit jaar van kracht werd. De wet betekent een sterke beperking van de rechten van organisaties in het land.

De verschillende acties worden beschouwd als manoeuvres om de politieke macht van de CPP te versterken, onder het steeds meer autocratische bewind van premier Hun Sen, die aangekondigd heeft nog eens tien jaar te regeren na de arrestatie van Sokha.

Geweld

Uit mijn onderzoek blijkt dat geweld altijd een plaats heeft gehad in de Cambodjaanse politiek, maar sinds de verkiezingen van 1993 gebeurde dat onder een democratisch laagje vernis. Volgens de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch heeft Hun Sen het ergste dossier van alle ‘democratische leiders’ op het vlak van mensenrechten.

Hoewel zijn partij in 1993 de verkiezingen had verloren, forceerde hij een coalitie om vervolgens in 1997 de macht te grijpen bij gewelddadige conflicten. Sindsdien worden de verkiezingen geplaagd door fraude, corruptie en intimidatie van kiezers. Zijn persoonlijke bodyguards zijn bij veel van de gewelddaden betrokken, waaronder het afranselen van politieke tegenstanders.

De huidige verwikkelingen spelen zich in toenemende mate in de publieke sfeer af. Ze lijken bedoeld om een herhaling van de verkiezingen in 2013 te vermijden, toen de partij 22 zetels verloor aan de CNRP en de laagste score behaalde sinds 1998.

2013: het begin van het einde

Tijdens die verkiezingen van 2013 was ik in Cambodja om er onderzoek te doen voor mijn doctoraat over de legitimiteit van het regime van de Rode Khmer. Daarbij moest ik ook de huidige Cambodjaanse politiek onderzoeken.

Het succes van2016 werd gekarakteriseerd door een erosie van democratische instellingen en de opgang van autocratische praktijken over de hele wereld - de Amerikaanse denktank Freedom House. de oppositie was voor velen van ons een complete verrassing. Ondanks de beschuldigingen van fraude en corruptie leek het resultaat van de verkiezingen veelbelovend voor vrije verkiezingen, en de verkiezingen leken een positieve stap voor de democratie. Maar door de dreiging van onrust en conflicten creëerde het resultaat ook spanningen.

In de hoofdstad braken protesten uit en verschillende mensen werden neergeschoten. Er begon een gerucht te circuleren dat Sen het leger gemobiliseerd had en dat vicepremier Sok An een coup plande. Veel mensen met wie ik samenwerkte hadden angst.

Hun Sen heeft al meerdere keren gedreigd met een burgeroorlog, mocht hij de verkiezingen verliezen. Zijn dreigementen doen denken aan het alomgekende geweld van de Rode Khmer, dat aan bijna 1,7 miljoen mensen het leven kostte.

In 2011, na de Arabische Lente, dreigde Hun Sen iedereen te doden die zich tegen zijn heerschappij zou verzetten. En eerder dit jaar zei hij: "We zijn bereid om honderd of tweehonderd mensen te elimineren als we daarmee de levens van miljoenen mensen kunnen verzekeren." 

Sommige Cambodjanen vrezen dat hij zich daaraan zal houden. Het lijkt onwaarschijnlijk dat Sen de verkiezingen in 2018 even close zal laten eindigen als die in 2013.

Wereldwijde beweging

De sterkere greep op de media en onderdrukking van oppositie kaderen in een internationale beweging. Ze zijn een teken van de afbrokkelende democratie en de opgang van autocratische leiders in zogenaamd democratische landen.

Zo verkreeg de Turkse president Erdoğan in april via een referendum constitutionele hervormingen waarmee hij nieuwe wetten kan introduceren en het parlement kan ontbinden. De Filipijnse president Rodrigo Duterte dreigt met moorden op drugsdealers en zegt wetten te zullen aannemen om zichzelf onschendbaar te maken. In het land zijn vorig jaar meer dan zevenduizend mensen gedood. 

In Polen lanceerde de heersende partij wetgeving om de vrijheid van de media aan banden te leggen en grotere controle over de rechtbanken te krijgen.

Volgens de Amerikaanse denktank Freedom House werd 2016 "gekarakteriseerd door een erosie van democratische instellingen en de opgang van autocratische praktijken over de hele wereld."

Politiek geweld, openlijke onderdrukking

Geweld is niets nieuws in de politiek. De onderdrukking van mensen in Cambodja is niets nieuws. Wat wel nieuw is, is het toegenomen zelfvertrouwen waarmee leiders als Hun Sen dat geweld openlijk tentoon spreiden, vol vertrouwen in hun onschendbaarheid.

Cambodja wordt vaak aangehaald als een land met een opwindende toekomst door het hoge niveau aan investeringen en de steun voor ontwikkeling. Maar het succes van de vrede en stabiliteit in het land brokkelt af. De heersende CPP heeft nood aan een krachtige oppositie om de totale implosie van de democratie en de mensenrechten te verhinderen. En net die oppositie maakt ze onmogelijk.

Bron: The Conversation