Ozonvervuiling hindert groei tropische bossen - en die zijn broodnodig voor het klimaat

De ozonlaag in de stratosfeer vormt een natuurlijk schild tegen schadelijke ultraviolette straling. De bescherming van de laag in een verdrag in 1987, is tot nu toe een van de meest succesvolle milieumaatregelen gebleken. De stoffen die de laag aantastten zijn immers krachtige broeikasgassen en dus betrokken bij de globale opwarming van de aarde. 

Maar ozon op grondniveau - gevormd door de combinatie van verontreinigende stoffen door menselijke activiteiten waarop zonlicht inwerkt - verstoort het vermogen van planten om CO2 te absorberen. Dat ozongas is daarnaast ook nog bijzonder schadelijk voor onze gezondheid.

Minder bos: minder CO2-opslag

De nieuwe studie, gepubliceerd in Nature Geoscience, heeft berekend dat deze ozon op grondniveau de jaarlijkse groei van nieuwe biomassa in tropische bossen met gemiddeld 5,1 procent vermindert.

Het effect blijkt in sommige regio's zelfs sterker. Tropisch woud in Azië verliest bijvoorbeeld maar liefst 10,9 procent nieuwe aangroei.

Dat is slecht nieuws voor het klimaat, want tropische bossen gelden als vitale “koolstofputten”. Ze vangen en slaan CO2 op die anders in de atmosfeer aanwezig blijft , wat dan weer leidt tot een versnelling van de opwarming van de aarde.

“Tropische bossen spelen een cruciale rol bij het opvangen van onze CO2-uitstoot”, zegt Alexander Cheesman van de James Cook-universiteit en de Universiteit van Exeter, een van de auteurs van het onderzoek.

“Onze studie toont aan dat luchtvervuiling deze cruciale ecosysteemdienst in gevaar kan brengen. We schatten dat ozon al sinds 2000 heeft verhinderd dat er 290 miljoen ton CO2 per jaar werd vastgelegd. Dat cumulatieve verlies komt overeen met een vermindering van 17 procent in CO2-verwijdering door tropische bossen in deze eeuw.”

Atmosferische chemie

Om tot deze resultaten te komen hebben de onderzoekers experimenten uitgevoerd om de ozongevoeligheid van verschillende tropische boomsoorten te meten. Daaruit blijkt dat zaken zoals verstedelijking, industrialisatie, verbranding van fossiele brandstoffen en bosbranden hebben geleid tot een toename van 'precursor-moleculen' - zoals stikstofoxiden - die uiteindelijk meespelen in de vorming van ozon.

“Ozonconcentraties in de tropen zullen naar verwachting verder toenemen als gevolg van veranderde atmosferische chemie in een opwarmende wereld”, zegt Flossie Brown van de Universiteit van Exeter. “We ontdekten dat bossen, die cruciaal zijn voor het tegengaan van klimaatverandering, onevenredig veel last hebben van deze verhoogde ozonconcentraties.”

Volgens hoogleraar Fysische Geografie Stephen Sitch kan enkel meer milieubescherming leiden tot minder ozon op grondniveau. “Dat verbetert de luchtkwaliteit en heeft als bijkomend voordeel een verbeterde CO2-opname in tropische bossen”, zegt hij.