Salvadoranen stemmen tegen mijnbouw

"El Salvador is zo klein dat industriële mijnbouw hier niet levensvatbaar is", zegt William Iraheta, advocaat bij Defense of Human Rights. El Salvador is het kleinste land in Centraal-Amerika. Het heeft ook de hoogste bevolkingsdichtheid, met 300 mensen per vierkante kilometer. Het land is het op drie na meest kwetsbare land voor klimaatverandering, volgens German Watch. Vijfennegentig procent van de bevolking woont in een gebied met een hoog risico.

Vorig jaar ontstonden er grote waterproblemen. Het ministerie van Milieu en Natuurlijke Hulpbronnen concludeerde dat slechts 2 procent van het oppervlaktewater geschikt was voor menselijke consumptie en de groei van waterleven. Op het platteland gebruiken mensen flessenwater dat geleverd wordt door particuliere bedrijven. De milieucrisis in El Salvador en de vervuiling van het drinkwater, waarvan twee derde uit de rivier Lempa komt, is mede veroorzaakt door de metaalmijnbouw in het noordoosten van El Salvador.

Wereldbank-tribunaal

Tussen 1998 en 2003 werden 29 exploratievergunningen verstrekt aan mijnbouwbedrijven. Pacific Rim, nu Oceana Gold, haalde daarvan de meeste binnen. Toen de El Salvadoraanse overheid op grond van milieubezwaren weigerde toestemming te verlenen voor de El Dorado-mijn die Pacific Rim wilde exploiteren, eiste het bedrijf 77 miljoen dollar via een tribunaal van de Wereldbank. Bedrijven kunnen dat doen op grond van bepalingen in het Centraal-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord (CAFTA) en de Salvadoraanse Investeringswet. De overheid won de zaak vorig jaar oktober, maar de verdediging kostte miljoenen dollars.

Ondanks die overwinning, gaat de strijd van de lokale bevolking tegen de mijnbouw verder. "Momenteel is het de regering, de president, die mijnbouwprojecten tegenhoudt. Maar er is geen garantie dat deze projecten in de toekomst tegengehouden kunnen worden, als er geen wetgeving komt", zegt Ana Marina Alvarenga, een congreslid uit Cabañas.

Afhankelijk van mijnbouw

Om de regering onder druk te zetten een wet aan te nemen die mijnbouw in het land verbiedt, gaan sociale bewegingen in gesprek met de bevolking.

"De plaatselijke bevolking begrijpt wat de impact van mijnbouw is, maar is er ook afhankelijk van geworden", zegt Vidalina Morales, voorzitter van de Associatie voor Economische en Sociale Ontwikkeling (ADES). Morales is ook lid van de Nationale Ronde Tafel tegen Metaalmijnbouw in El Salvador (La MESA).

De kwestie rond Pacific Rim heeft geleid tot geweld in Cabañas. Mensen die profiteren, of verwachten te profiteren van de mijnbouw, reageren soms agressief op tegenstanders. Dat leidde al tot vijf doden, waaronder drie milieuactivisten. Het angstklimaat dat rond de mijnbouw hangt, is nog steeds voelbaar bij de plaatselijke bevolking.

"Deze bedrijven hebben financiële middelen, maar ons kapitaal is het organiseren van de lokale bevolking", zegt activist Pedro Cabezas. De volksraadpleging afgelopen zondag, waarbij 98 procent van de bevolking (bij een opkomst van 52 procent) tegen mijnbouw stemde, was historisch voor Cinquera, zegt hij.

Referendums

Consultas (referendums) zijn een nieuw fenomeen in El Salvador, maar niet in Latijns-Amerika. In andere landen, zoals Mexico, vonden al eerder referendums plaats. Een manier om de bevolking betrokken te houden op zowel plaatselijk als nationaal niveau, zegt Cabezas.

"Mijnbouw wordt gezien als een manier om ontwikkeling in gang te zetten. De bedrijven die komen, hebben iets te bieden: werk en ontwikkeling", zegt advocaat William Iraheta. "Maar dat is het begin. En het einde is rampzalig. De natuur wordt verwoest en uiteindelijk blijft de bevolking met rampzalige gevolgen zitten. Dit gaat hen direct aan, en ze moeten voldoende informatie van beide kanten krijgen om te kunnen bepalen wat goed voor hen is."

Bernardo Belloso, voorzitter van de Associatie voor de Ontwikkeling van El Salvador (Cripdes), zegt dat het belangrijk is dat de hele bevolking van El Salvador een standpunt inneemt. "We willen een zekerder toekomst voor de volgende generaties. Het is belangrijk onze soevereiniteit en de weinige natuurlijke hulpbronnen die er nog zijn, te verdedigen."