Terwijl Rusland vecht tegen covid-19, rukt hiv op

Rusland heeft het op één na hoogste aantal gerapporteerde covid-19-infecties (19 mei). Honderden ziekenhuizen hebben uitbraken gemeld en het aantal doden onder artsen en andere zorgverleners ligt ver boven dat in andere landen.

1,2 miljoen mensen met hiv

Het land kampt tevens met een van de ernstigste hiv-epidemieën ter wereld. Het aantal nieuwe infecties stijgt met 10 tot 15 procent per jaar en minstens 1,2 miljoen mensen zijn geïnfecteerd.

Volgens een verklaring van het VN-Programma voor Hiv/Aids (Unaids) worden meer dan honderd aidspreventieposten en controlecentra nu ingezet in de strijd tegen covid-19.

De gezondheidsautoriteiten stellen dat de kwaliteit van de zorg voor mensen met hiv blijft bestaan, maar zorgverleners zeggen problemen te constateren.

Migranten

Een bron die anoniem wil blijven zegt dat er door lockdowns mensen vast zitten in een bepaald deel van Rusland, maar daar niet geregistreerd zijn als inwoner. “Daardoor kunnen ze geen medicatie krijgen.”

“Dan zijn er nog migranten die normaal gesproken hun medicatie meenemen, na een paar maanden teruggaan naar huis en nieuwe voorraad halen. Dat kan nu ook niet. En ik ken bijvoorbeeld een alleenstaande moeder die haar kind niet alleen kan laten om medicijnen te halen. Vrijwilligers leveren die nu aan de deur af.”

Volgens andere bronnen maken hulpverleners illegale afspraken met artsen om antiretrovirale medicijnen te verstrekken aan mensen die ze nodig hebben. “Daar wordt niet openlijk over gepraat omdat de betrokkenen dit eigenlijk niet zouden moeten doen. Maar artsen realiseren zich dat ze geen keuze hebben, omdat er anders mensen overlijden”, zegt een bron.

Verminderde immuunreactie

Onderbrekingen in de behandeling van hiv-patiënten kan fataal zijn. Als iemand zijn behandeling volhoudt, daalt de virusbelasting naar een ondetecteerbaar niveau. Als de behandeling echter wordt onderbroken, stijgt de virusbelasting, met potentieel dodelijke gevolgen. Zelfs kleine onderbrekingen kunnen de gezondheid van iemand met hiv beïnvloeden.

Hoewel de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat er geen bewijs is dat mensen met hiv die klinisch en immunologisch stabiel zijn anders reageren op covid-19 dan de rest van de bevolking, is het wel zo dat mensen met een verminderde immuunreactie grotere risico’s lopen ernstig ziek te worden van covid-19.

Lockdowns in het land maken het ook moeilijk voor mensen in risicogroepen, zoals drugsgebruikers en sekswerkers, om de juiste zorg te krijgen.

Sommige faciliteiten voor drugsgebruikers worden nu ingezet voor covid-19. Drugsverslaafden kunnen alleen nog hulp krijgen bij acute gezondheidsproblemen. Er bestaat bezorgdheid dat deze beperking ertoe leidt dat gebruikers risicovoller gedrag gaan vertonen, en dat de kans zo toeneemt dat ze hiv oplopen.

Geen inkomen

Verlies van werk heeft ook impact op kwetsbare groepen. Sekswerkers behoren tot de groepen waarvan de inkomsten dramatisch gedaald zijn tijdens de pandemie.

“Zij hebben het erg moeilijk. Soms zitten ze helemaal zonder werk, zijn ze hun woonruimte kwijtgeraakt en kunnen ze nauwelijks nog aan eten komen. Laat staan aan hiv-medicijnen”, zegt een medewerker van een hulpverleningsorganisatie.

Russische ngo’s hebben zich deels aangepast aan de beperkingen van de lockdowns. Ze verstrekken nog steeds schone naalden en spuiten aan drugsgebruikers, om zo het risico op besmetting met hiv te verkleinen. “Normaal deden we dat ’s avonds een paar uur via een mobiel punt waar mensen spullen konden komen halen”, zegt Anya Sarang, voorzitter van de Andery Rylkov Stichting (ARF) in Moskou. “Door de lockdown kan dat niet meer. We maken nu gebruik van bestaande netwerken in de stad voor de distributie van naalden en hiv-testen, en het begeleiden van mensen. Ook werken we meer via internet.”

Innovatie

Shannon Hader, plaatsvervangend programmadirecteur bij Unaids, zegt dat covid-19 uitdagingen met zich meebrengt voor hiv-behandeling en -dienstverlening. “Maar het gaat erom hoe landen en partnerorganisaties hiermee omgaan.”

Hader zegt dat hiv-behandeling en -preventie in veel landen al functioneerden, en zich kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie. “Er zijn mogelijkheden voor innovatie en flexibiliteit in de dienstverlening. Dat betekent dat de diensten niet stopgezet hoeven te worden.”

“Met wat politieke wil kunnen ontwikkelingslanden oplossingen bedenken die de covid-19-zorg niet in de weg zitten”, concludeert Hader.