Waarom kijken we zo graag naar beelden van rampen? “Meer dan sensatiezucht”

Stormen, orkanen en overstromingen. Extreme weersomstandigheden nemen toe in frequentie en in hevigheid, net als de publieke belangstelling ervoor. Beelden van buien met hagel zo groot als tennisballen, kolkende rivieren of metershoge golven worden steeds vaker live gestreamd op platforms zoals YouTube, TikTok en Discord - in sommige gevallen wel 12 uur lang. En er wordt ook massaal naar gekeken, zo blijkt. 

Waarom doen mensen dat toch? Is het puur sensatiezucht of zit er meer achter? Dat wilde een team van de Universiteit van Plymouth graag te weten komen en daarom hebben ze zich geconcentreerd op de livestreams van drie gebeurtenissen: orkaan Irma in 2017, orkaan Ian in 2022 en de stormen Dudley, Eunice en Franklin in 2022.

Informatie en steun

Uit analyse van de commentaren van de kijkers blijkt dat mensen in de getroffen gebieden de streams gebruikten om te discussiëren over het officiële risicoadvies dat ze van de overheid hadden gekregen - bijvoorbeeld over de vraag of ze moesten evacueren.

Anderen werden aangetrokken tot de streams omdat ze al eerder een band hadden met de getroffen regio. Voor deze mensen was het kijken naar livebeelden - waarbij ze ook de tijd namen om berichten te delen over “hoop” dat de orkaan of storm zou passeren zonder veel schade - een manier om steun te betuigen aan de plekken en de mensen die erdoor werden getroffen.

“Als er dramatische dingen gebeuren - of het nu gaat om extreem weer, tornado’s of vulkaanuitbarstingen - komen mensen massaal kijken. Je zou kunnen denken dat dit gewoon een vorm van zich online 'vergapen’ is omdat mensen van nature worden aangetrokken door spectaculaire bezienswaardigheden”, zegt Simon Dickinson, docent geografie, aard- en milieuwetenschappen aan de Universiteit van Plymouth.

Volgens hem heeft het onderzoek echter aangetoond dat de menselijke drijfveren om beelden van extreem weer te streamen en te bekijken complexer zijn dan louter sensatiezucht. 

Deurbelcamera's

“Livestreams bieden mensen dichtbij en ver weg de mogelijkheid om in real time met elkaar in contact te komen. De beelden worden een marker die mensen gebruiken om greep te krijgen op hun gevoelens en om ervaringen te delen”, zegt Dickinson. “Het is een fascinerend inzicht in menselijk gedrag dat nog niet eerder is onderzocht.”

Dat onderzoek richtte zich op negen livestreams die in totaal 65 uur aan videobeelden van onder meer webcams, beveiligings- en deurbelcamera’s opleverden die door meer dan 1,8 miljoen mensen werden bekeken.

In die tijd werden meer dan 14.300 comments achtergelaten door vijfduizend unieke accounts.

Risico’s inschatten

Volgens de onderzoekers maakt een analyse van de commentaren duidelijk dat mensen graag meer willen weten over de wetenschap achter wat ze zien om risico's beter te kunnen begrijpen.

“Hoewel experts steeds beter worden in het communiceren over de risico's, blijken mensen veel meer geneigd om gevaren te bespreken in een informele omgeving”, zegt Dickinson. 

“Momenten waarop extreem weer toeslaat zijn belangrijk omdat ze de aandacht van mensen trekken en een discussie op gang brengen over het gevaar, maar ook over hoe het wordt veroorzaakt en wat we in de toekomst nog mogen verwachten. De nieuwe digitale mogelijkheden zoals livestreamings zijn dus belangrijk voor mensen. Het zijn niet alleen ruimtes voor voyeurisme, maar ruimtes om te leren, een gemeenschap te vormen en elkaar emotionele steun te bieden in een wereld die steeds vluchtiger kan aanvoelen”, besluit hij.