Pakistan verdeeld over controversieel geneesmiddel

"We kregen dertig zulke oproepen in minder dan een maand tijd, en we hebben nog niet eens publiciteit gemaakt", vertelt de 24-jarige Gulalai Ismail, voorzitster en oprichtster van Awara Girls.

Maar het nieuws dat de telefoonlijn vrouwen helpt om thuis met het geneesmiddel misoprostol abortus te plegen, verontrust tal van gezondheidsexperts. Zulfikar Bhutta van het Aga Khan-universiteitsziekenhuis (AKUH) vreest bijvoorbeeld dat op die manier het echte doel van het geneesmiddel – om het risico op postnatale bloeding te verkleinen – wordt ondergraven in Pakistan.

"Ik was me niet bewust dat dit gebruik van misoprostol zo openlijk wordt gepromoot in Pakistan, terwijl ontwikkelde landen hiervoor terugdeinzen", aldus Bhutta. "Je kan je inbeelden dat het gebruik door niet-opgeleid personeel problemen kan geven."

Misoprostol wordt meer algemeen gebruikt voor de preventie en behandeling van maagzweren. Het geneesmiddel kreeg de goedkeuring van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), al hebben medische experts erkend dat het een miskraam kan veroorzaken. Dat vinden organisaties voor de vrouwenrechten net interessant: zo hopen ze de gezondheidsrisico's te verkleinen bij vrouwen die zelf besluiten hun zwangerschap te beëindigen.

Levensredder

Jaarlijks sterven in Pakistan naar schatting dertigduizend vrouwen tijdens of na een bevalling. Zo'n 5,6 procent daarvan is houdt verband met abortus, volgens de meest recente peiling naar demografie en gezondheid in Pakistan (2006-2007). Experts menen dat het cijfer in werkelijkheid 15 procent kan zijn.

Een andere studie uit 2004 maakt gewag van jaarlijks 900.000 onveilige abortussen in Pakistan, waarbij ongeveer 197.000 vrouwen in het ziekenhuis belanden met complicaties. Nog geen kwart van de getrouwde vrouwen in Pakistan doet aan gezinsplanning. Het profiel van iemand die er abortus pleegt is dan ook dat van een getrouwde vrouw met drie kinderen.

In dit hoofdzakelijk islamitische land is de abortuswetgeving ambigu. Openbare ziekenhuizen wagen zich er niet aan en sociale normen verhinderen vrouwen openlijk hulp te zoeken om hun zwangerschap te beëindigen. Daardoor gebeuren abortussen vaak clandestien in onhygiënische omstandigheden, met hoge mortaliteitscijfers tot gevolg.

Voor veel pleitbezorgers van de vrouwenrechten in Pakistan is misoprostol haast een levensredder. In een persbericht schrijft Women on Waves, een van de internationale organisaties die de telefoonlijn steunen, dat "het geneesmiddel veel veiliger is dan de traditionele methoden waarin wanhopige vrouwen hun toevlucht zoeken en dat het dezelfde impact heeft op de gezondheid als een spontaan miskraam".

Scepsis

De telefoonlijn ging van start op 25 juni, in het kader van het project 'Sahailee' (Urdu voor "vriendin") en wordt gedragen door een coalitie van organisaties, waaronder Aware Girls. Oprichter Ismail legt uit: "We beloven volledige vertrouwelijkheid in een land waar abortus taboe is. De meeste vrouwen hebben geen toegang tot internet, zijn niet mobiel. Maar iedereen heeft wel een gsm vandaag de dag."

De telefonisten kregen een opleiding van drie weken over het gebruik van misoprostol, maar ook de bijwerkingen waaronder misselijkheid, braken, diarree, hoofdpijn, koorts en duizeligheid. "Maar ze mogen hun eigen morele waarden niet aan de beller opleggen. De uiteindelijke beslissing om abortus te plegen moet bij de hulpvragende vrouw liggen", benadrukt Ismail.

Ondanks de positieve reacties blijft er scepsis bestaan. "Ik zou zeer voorzichtig zijn als vrouwen adviseert van wie je de medische achtergrond niet kent of bij wie je geen lichamelijk onderzoek kan doen", verklaart Sadiqa Jafarey, voorzitter van het Nationale Comité voor Maternale Gezondheid.

Toch is Ismail vastberaden. "We zijn er om vrouwenlevens te redden. De wet geeft ons daar de toestemming voor. Sterker, als de regering veilige abortus in openbare ziekenhuizen zou voorzien, waren veel vrouwen nog in leven vandaag."